Việt Nam và cả thế giới đang bước vào thời kỳ kinh tế mới với nhiều biến động hơn. Trong thời kỳ này, chắc hẳn bạn thường xuyên nghe về chu kỳ kinh tế. Thực chất chu kỳ của nền kinh tế là gì, có mấy giai đoạn và tại sao nhiều người lại nhắc đến điều này? Bạn nên đầu tư như thế nào trong mỗi giai đoạn của chu kỳ? Hãy cùng VPBank khám phá các nội dung sau và tìm ra hướng đi đúng đắn nhất trong năm nay!
1. Chu kỳ kinh tế là gì?
Chu kỳ kinh tế (từ tiếng Anh có nghĩa là Business Cycle) là thuật ngữ dùng để chỉ quá trình biến động lên xuống của các hoạt động kinh tế, trong đó các sự kiện xuất hiện theo vòng tuần hoàn được lặp đi lặp lại.
Đây là vấn đề ảnh hưởng đến kế hoạch kinh doanh của các doanh nghiệp, cá nhân, kéo theo tác động đến tình hình kinh tế của một quốc gia. Việc làm và lạm phát cũng bị ảnh hưởng bởi biến động của chu kỳ nền kinh tế. Đặc biệt, nền kinh tế – xã hội ở các giai đoạn suy thoái và khủng hoảng phải gánh chịu những tổn thất, chi phí khổng lồ.
Chu kỳ này được sẽ được đo lường bằng sự biến động của GDP thực tế, tạo nên sự luân phiên của các sự kiện: Suy thoái, khủng hoảng phục hồi, hưng thịnh.
Chu kỳ nền kinh tế biến động liên tục và được đo lường bằng GDP thực tế
2. Nguyên nhân tạo ra chu kỳ kinh tế
Theo Sismondi, đây là kết quả tự nhiên của các yếu tố thị trường như lượng tiêu dùng sụt giảm, sản xuất dư thừa. Quá trình sản xuất đến một mức độ nhất định, lượng sản phẩm tạo ra sẽ vượt quá nhu cầu của thị trường. Lúc này, cung nhiều hơn cầu, các doanh nghiệp phải cắt giảm sản xuất và nhân lực để giảm bớt chi phí sản xuất. Thu nhập ngày càng giảm, mức chi tiêu của thị trường cũng giảm theo tỷ lệ thuận. Nhân tố này dẫn đến sự suy thoái và bắt đầu chu kỳ mới của nền kinh tế.
Ngoài ra, một số ý kiến khác cho rằng có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chuyển động của chu kỳ nền kinh tế như sự thay đổi nhanh chóng và đáng kể của giá dầu hoặc sự thay đổi trong tâm lý người tiêu dùng. Điều này ảnh hưởng đến chi tiêu tổng thể trong nền kinh tế vĩ mô và do đó đầu tư và lợi nhuận của các công ty.
3. 4 giai đoạn chu kỳ kinh tế
Sự biến động của GDP gắn liền với các giai đoạn biến động khác nhau của nền kinh tế. Nắm rõ về vấn đề của từng giai đoạn sẽ giúp phân tích, đánh giá được cơ hội đầu tư, kinh doanh. Cụ thể, chu kỳ sẽ có 4 giai đoạn bao gồm:
Các giai đoạn của chu kỳ nền kinh tế vận động liên tục
-
Giai đoạn suy thoái kinh tế: Đây là giai đoạn mà hoạt động kinh tế bắt đầu suy giảm. Doanh nghiệp giảm sản xuất và cắt giảm chi phí để giữ được mức lợi nhuận. Để thúc đẩy doanh số, thu hút khách hàng, nhiều doanh nghiệp phải giảm giá sản phẩm xuống mức thấp. Chi vượt quá thu dẫn đến doanh nghiệp phải cắt giảm nhân sự để tiết kiệm chi phí và tăng lượng thất nghiệp.
-
Giai đoạn khủng hoảng kinh tế: Đây là thời kỳ khó khăn trong lịch sử kinh tế, khi mà hoạt động kinh tế giảm sút mạnh mẽ, thất nghiệp tăng cao và giá cả tăng đột biến. Giai đoạn này kéo dài và có ảnh hưởng đáng kể đến đời sống của nhiều người dân và doanh nghiệp trên toàn cầu.
-
Giai đoạn hồi phục kinh tế: Nền kinh tế trải qua giai đoạn suy thoái hoặc khủng hoảng sẽ bước sang giai đoạn phục hồi. Khi này, các hoạt động kinh tế bắt đầu tăng trưởng trở lại và các chỉ số kinh tế dần được cải thiện. Nền kinh tế có biến chuyển tích cực và đáng mong đợi, kích thích tăng trưởng trở lại.
-
Giai đoạn hưng thịnh: Khoảng thời gian đặc trưng cho sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế là giai đoạn hưng thịnh. Một số biểu hiện rõ rệt nhất như sự gia tăng sản xuất, tăng trưởng kinh tế và các chỉ tiêu liên quan đến đời sống xã hội được cải thiện. Trong giai đoạn này, nền kinh tế có xu hướng phát triển mạnh mẽ, tăng trưởng GDP cao và tỷ lệ thất nghiệp thấp.
4. Ảnh hưởng của chu kỳ kinh tế đến một quốc gia
Chu trình phát triển kinh tế ảnh hưởng tới nhiều vấn đề của một quốc gia: GDP tăng trưởng có thể giảm hoặc dừng lại, tỷ lệ thất nghiệp tăng, mức lương thấp, lãi tín dụng bị thắt chặt, chỉ số giá tiêu dùng tăng cao, lạm phát tăng cao làm cuộc sống của người dân khó khăn, doanh nghiệp và Nhà nước cũng gặp khó khăn.
4.1 GDP
Chu kỳ nền kinh tế có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng GDP của một quốc gia.
-
Trong giai đoạn suy thoái, tăng trưởng GDP có thể giảm hoặc dừng lại
-
Trong giai đoạn phục hồi và mở rộng của nền kinh tế, tăng trưởng GDP có thể tăng trở lại.
Tuy nhiên, tăng trưởng GDP không phải là chỉ số duy nhất để đánh giá sức khỏe của nền kinh tế và các yếu tố khác như việc làm và lạm phát cũng cần được xem xét.
4.2 Tỷ lệ việc làm và tình hình sản xuất kinh doanh
Chu kỳ của nền kinh tế có ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng và doanh nghiệp. Khi nền kinh tế tăng trưởng, doanh nghiệp tăng lương cho nhân viên. Lúc này, người lao động có nhiều tiền để chi tiêu, kéo theo sự tăng trưởng của sản xuất hàng hóa đáp ứng nhu cầu. Điều này sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển mở rộng quy mô, tạo nên sự cạnh tranh giữa các công ty trên thị trường.
Ảnh hưởng của chu kỳ này trong kinh tế dễ nhận thấy nhất ở pha suy thoái. Khi xảy ra suy thoái, các hoạt động kinh tế bị đình trệ rõ rệt, sản lượng sản xuất suy giảm. Bên cạnh đó, tỷ lệ thất nghiệp vào giai đoạn suy thoái kinh tế cũng cao hơn so với bình thường. Có thể nói, vấn đề suy thoái mang đến các ảnh hưởng tiêu cực cho nền kinh tế.
Tỷ lệ thất nghiệp tăng cao ở giai đoạn suy thoái của chu kỳ
4.3 Lạm phát và giá trị đồng tiền
Lạm phát là hiện tượng tăng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong một thời gian dài, làm cho đồng tiền bị mất giá trị. Nguyên nhân chủ yếu do nhu cầu vượt quá nguồn cung hoặc do sự gia tăng của lượng cung tiền lưu thông trong nền kinh tế.
Đây là vấn đề góp phần gây ra khủng hoảng kinh tế khi nó trở nên quá cao và không kiểm soát được. Khi lạm phát tăng, giá trị đồng tiền giảm mạnh mẽ khiến người tiêu dùng và doanh nghiệp mất lòng tin. Điều này có khả năng dẫn đến suy thoái kinh tế và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của đời sống kinh tế – xã hội.
Để kiểm soát lạm phát, các ngân hàng trung ương thường sử dụng một số công cụ chính sách tiền tệ như điều chỉnh lãi suất thị trường, mua bán trái phiếu chính phủ, kiểm soát tỷ giá hối đoái,… Mục tiêu chính của các biện pháp này nhằm duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, thực hiện các chỉ tiêu tăng trưởng, trong đó có ổn định lạm phát.
4.4 Một số vấn đề kinh tế xã hội khác
Một số vấn đề kinh tế xã hội khác trong chu kỳ kinh tế như: sự biến động của tỷ giá hối đoái, sự tăng trưởng của hoạt động xuất nhập khẩu, sự bất bình đẳng thu nhập và chất lượng của dịch vụ công.
Những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến khả năng phục hồi và tăng trưởng của một nền kinh tế sau khi trải qua một suy thoái hoặc một giai đoạn bùng nổ. Do đó, các chính sách kinh tế cần phải cân nhắc đến những vấn đề này để duy trì sự ổn định và phát triển bền vững.
Các hoạt động xuất nhập khẩu chịu ảnh hưởng rõ ràng theo chu kỳ của nền kinh tế.
5. Cách đầu tư theo chu kỳ kinh tế an toàn và hiệu quả
Hiện tại, kinh tế lên xuống thất thường. Nhiều người lao động và doanh nghiệp gặp vô vàn khó khăn đặc biệt các vấn đề liên quan đến tài chính. Rất nhiều cách đầu tư an toàn và hiệu quả dần nổi lên như cho vay, gửi tiết kiệm, tài trợ xuất nhập khẩu, bất động sản, tham gia bảo hiểm nhân thọ… Nhưng đâu là cách hiệu quả nhất?
5.1 Đầu tư vào các lĩnh vực ổn định
Ở thời điểm suy thoái, hầu như mọi hoạt động kinh tế đi xuống và suy giảm. Nhưng một số lĩnh vực phục vụ nhu cầu cơ bản của con người như chăm sóc sức khỏe, thực phẩm và nhu yếu phẩm vẫn có mức tiêu thụ ổn định hơn. Vì vậy, nếu nền kinh tế đang ở trong giai đoạn này, bạn nên xem xét đầu tư vào các lĩnh vực trên sẽ đem lại hiệu quả tối ưu.
Đối với giai đoạn đỉnh điểm của chu kỳ phát triển kinh tế, các lĩnh vực như công nghệ, đồ điện tử và du lịch sẽ phát triển mạnh mẽ. Do đó, bạn hãy tận dụng cơ hội của sự tăng trưởng này để xem xét. Bạn có thể đầu tư nhằm đạt hiệu quả cao nhất và tích lũy cho các thời điểm khó khăn khác.
Lựa chọn đầu tư vào một số ổn định đem lại cơ hội thu lợi nhuận tốt và lâu dài hơn.
5.2 Đầu tư vào các khoản tiền tệ an toàn
Đứng trước nền kinh tế bước vào giai đoạn suy thoái, nếu bạn muốn tránh khỏi các rủi ro thị trường thì việc đầu tư vào các khoản tiền tệ an toàn như: ngoại tệ mạnh, gửi tiết kiệm ngân hàng, đô la Mỹ, mua vàng,… Đây đều là các phương án vừa giúp bạn bảo vệ được tài sản của mình, vừa tăng lợi nhuận.
Mặt khác, trong giai đoạn đỉnh điểm, bạn nên cân nhắc đầu tư vào cổ phiếu và các quỹ đầu tư lợi nhuận mang về sẽ cao hơn. Ngoài ra, bạn cũng có thể gửi tiền tiết kiệm tại các ngân hàng lớn như ngân hàng VPBank với lãi suất thuộc top cao trên thị trường, vừa an toàn vừa tiện lợi và hoàn toàn miễn phí các loại phí dịch vụ.
5.3 Đa dạng hóa danh mục đầu tư
Hiện tại, việc gặp rủi ro trong đầu tư là điều hiển nhiên khó tránh khỏi. Đa dạng hóa danh mục đầu tư là chìa khóa để duy trì mức rủi ro thấp nhất và hoàn thành kế hoạch hiệu quả. Xem xét chuyển động của thị trường, một danh mục đầu tư đa dạng sẽ giúp phân bổ rủi ro tài chính trên nhiều công cụ khác nhau.
Quá trình lựa chọn danh mục sẽ giúp hạn chế rủi ro, tăng khả năng đón đầu xu hướng với thị trường. Mỗi kênh đầu tư có mức độ rủi ro và đầu tư khác nhau. Điều này đòi hỏi bạn có tầm nhìn sâu rộng và khả năng nhận định tốt.
Trong thời kỳ suy thoái, hoạt động đầu tư hướng đến sự an toàn và lợi nhuận bền vững lâu dài, một số sản phẩm như: mua nhà đất, vàng, trái phiếu, tiền gửi ngân hàng,… thường được ưu tiên lựa chọn. Tuy nhiên, trong thời kỳ phục hồi và phát triển, các kênh đầu tư được kỳ vọng đem lại lợi nhuận cao trong thời gian ngắn được ưu tiên hơn: cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, forex,…
Đa dạng hóa danh mục đầu tư là chìa khóa để duy trì mức rủi ro ở mức thấp nhất
5.4 Quản lý chi tiêu thông minh và lập kế hoạch tài chính dài hạn
Khi ở thời kỳ suy thoái, nền kinh tế thị trường bước vào giai đoạn khó khăn nhất. Do đó, việc một lập kế hoạch tài chính giúp định hướng mục tiêu rõ ràng, bằng cách quản lý chi tiêu hợp lý, duy trì tài sản và tiết kiệm tốt hơn. Hãy cân nhắc lại các chi phí không cần thiết, giảm tải các khoản nợ hay mua các sản phẩm có ưu đãi tốt.
Tuy nhiên, trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế, để giải quyết vấn đề này bạn có thể sử dụng các tính năng quản lý chi tiêu như : Báo cáo thu chi tháng và cách quản lý chi tiêu cá nhân hiệu quả của VPBank NEO – Ngân hàng số toàn năng duy nhất và tiên tiến nhất hiện nay sở hữu những tính năng vượt trội giúp bạn quản lý chi tiêu tự động, tiết kiệm thời gian và đặc biệt mang lại hiệu quả tối ưu nhất.